28 Şubat Yeniyüzyıldaki tam sayfa röportajımız:
http://gazeteyeniyuzyil.com/haber/hafta-sonu/her-seyi-hatirlayacaksiniz-18172
Hipnoz, bin yıllardır uygulanıyor ama tartışmalar bitmek bilmiyor; bazıları için şarlatanlık, bazıları içinse etkili ve kısa süreli bir tedavi yöntemi. Işıl Cinmen, Türkiye’nin önde gelen hipnoz uzmanlarından Klinik Psikolog Mehmet Başkak ile konuştu
Haber Işıl Cinmen Fotoğraflar: Uğur Uçan
YENİ YÜZYIL P
Geçenlerde bir filmdeki ameliyat sahnesini izlerken, anestezik ilaçlar yokken bu ameliyatlar nasıl yapılıyordu, insanlar acıya nasıl dayanıyordu diye düşünmeye başladım.
Araştırma yapmaya başladığımda İbn-i Sina’yla karşılaştım; bin yıl önce hipno-anesteziyle yapılan ameliyatlarla ilgili makalelere ulaştım. Böylece beni Hipnoz uzmanı klinik psikolog Mehmet Başkak’a götüren süreç başladı.
Hipnozun tarihçesiyle ilgili ilk bilimsel kanıtlar İbn-i Sina’dan geliyor ama bugünkü anlamıyla hipnoz, 1840’da İskoç hekim James Braid tarafından tanımlandı.
Braid, mitolojideki uyku tanrısı Hypnosis’den esinlenerek bu uygulamanın adını Hipnoz olarak belirledi ve literatüre kazandırdı. 1900’lerde hipnoz, ruhsal hastalıkların tedavisinde Freud’un kullandığı yöntemlerden biri oldu ancak Freud bir süre sonra bu yöntemi bıraktı ve serbest çağrışıma yöneldi. Freud’un bu seçimi, hipnozun psikiyatride bir kenara itilmesine sebep oldu. Yıl 1945 olduğunda II. Dünya savaşının yarattığı çok sayıda travmatik problemin tedavi edilebilmesi için hızlı sonuç veren yöntemlere olan ihtiyaç nedeniyle hipnoz psikiyatristler ve psikologlar tarafından yeniden kullanılmaya başlandı ve o günden itibaren hipnoz hakkındaki tartışmalar hiç bitmedi.
Karşınızda Hipnoz uzmanı klinik psikolog Mehmet Başkak…
Hipnoz nedir?
Hipnoz telkin ile oluşturulan özel bir bilinç halidir. Çoğu kişinin hipnozla ilgili bildikleri filmlerden ve macera romanlarından gördükleriyle sınırlı. Hipnoz, bayılma, kendinden geçme ya da uyuma hali değildir. Hatta tam tersi bir hipnoz uyandırır; uyutmaz. Hipnoz esnasında bilinciniz şimdikinden daha fazla açık olabilir. Terapi koltuğundaki insanın gözü kapalı olduğu için dışarıdan gören biri uyuduğunu zannediyor; bu bir yanılgı.
Nasıl bir bilinç halinden bahsediyorsunuz?
Mesela 10 yaşındaki bir çocuk düşünün. Sabahın erken saatlerinde bilgisayarın başına oturuyor ama oyuna o kadar dalıyor ki altına çiş yaptığını fark etmiyor. Oyuna aşırı odaklandığı için evi, tuvaleti, sesleri, insanları dışarıda bırakıyor. Bu durum bir hipnoz ve trans durumudur. Hipnoz aslında her insanın zaman zaman girdiği bir bilinç halidir. Biz trans durumlarını gözlemleyip, bunu çeşitli tekniklerle yaratıp insanın faydası için kullanmaya çalışıyoruz. Bunu faydaya dönüştürdüğümüzde ise profesyonel anlamda hipnoz ortaya çıkmış oluyor.
HER ŞEYİ HATIRLAYACAKSINIZ
Danışan hipnozdan çıkınca söylediği, yaptığı her şeyi unutuyor mu?
Hayır, her şey hatırlıyor çünkü bilinç açık...
Ama sizin çalışma alanınız bilinçaltı, değil mi?
Hipnoz işin tabelasıdır. Yapabildiğimiz ve yapamadığımız şeylerin, korkuların, öfkelerin ve mutluluğun kaybolduğu yer bilinçaltıdır. İnsan davranışlarına bilinçaltındaki kayıtlar yön verir. Sigarayı önce bilerek içmeye başlarız. İçme eylemi otomatik hale geldiğinde bilinçaltına yerleşmiş olur. Bu öyle güçlü bir dürtü haline gelir ki mantığın, bilimin ve bilginin üzerine geçer. Bir bilgi bünyemize bilinçaltı düzeyde yerleşmişse o bilgi daima mantığımızdan üstün gelir. Bilinçaltına yerleşmiş her şey ancak bilinçaltı düzeyde değiştirilebilir. Hipnozun en büyük faydası bilinçaltıyla doğrudan iletişim kurmamızı sağlamasıdır. Hipnoz, yüksek bir iletişim biçimidir.
Bilinçaltına ulaşmak için ne yapıyorsunuz?
Birçok teknik var. Uzmanlara, psikologlara, üniversite mezunlarına 100 saatlik hipnoz eğitimi veriyoruz. Hipnoz esnasında sorular soruyoruz. İnsanlar bilinçliyken fark edemedikleri bilgileri hipnoz sırasında fark ediyor ve söylüyorlar. Biz de o bilgiyi boşaltıp, bünyeden çıkarabiliyoruz.
BİLİNÇALTINDA NE SAKLI?
Hipnoz hangi problemler için faydalı bir yöntem?
Genellikle insanlar psikolojik temelli problemlerini çözmek için müracaat ediyorlar. Bilinçaltı düzeydeki korkuları ve endişeleri temizleyebiliyoruz. Fobiler, cinsel sorunlar, travmalar, sosyal korkular, sigarayı bırakma, yeme bozuklukları gibi konularda etkili ve hızlı sonuç alıyoruz.
Kime hipnoz uygulanamaz?
Hipnoz uygulanacak kişinin akıl sağlığı yerinde ve duyu organları çalışıyor olmalı. İletişim kurabildiğimiz herkesle hipnoz ortamını yaratabiliriz.
Tedavi için genellikle kaç seans gerekiyor?
Bütün dünyadaki hipnoz uzmanları her konu için en az 7-8 seans çalışır. Dallı budaklı sorunlar olursa seanslar uzayabilir.
Bir seansın süresi ne kadar?
45 dakika.
SERİ KATİL HİPNOZLA YAKALANDI
Yabancı dil öğrenmede etkili olduğu doğru mu?
Evet, hipnoz hafızayı güçlendirme, hızlı öğrenme, yabancı dil öğrenme gibi eğitim alanlarında da kullanılıyor. Milli sporculara performans geliştirme hipnozu da yapılıyor. Amerika ve Rusya’da, Olimpiyat’a hazırlanan sporcuların bir normal antrenörleri, bir de hipnozu bilen mental antrenörleri vardır. Amerika’da 1985’te 5 binden fazla hipnotist polis vardı.
Hipnotist polisler ne yapıyor? Hipnoz esnasında yalan söylenemiyor mu?
Söylenebiliyor çünkü bilinç açık. Ama mesela seri katil Ted Bundy hipnoz sayesinde yakalandı. İki tanık da, korku şokuna girdiği için gördüğünü hatırlayamıyordu. Uzmanlar, hipnozla korkuyu temizledi ve böylece eşkali verebildiler. Bundy bu şekilde yakalandı.
Ama hipnoz bir sorgulama tekniği olarak kullanılamaz, değil mi?
Teknik olarak da, etik olarak da, yasal olarak da kullanılamaz. Zaten kişi, hipnoz sırasında yalan söyleyebilir.
HİPNOZDA RIZA ESASTIR
Bilinçaltımı teslim edecek kadar neden güveneyim size? Ya trans halindeyken bana istemediğim bir şey yaptırırsanız?
Bu mümkün değil. Hipnoz sırasında insanlara istek ve iradeleri dışında müdahale yapılamaz. Kişinin inançlarına, değer yargılarına ters bir şeyi empoze edemeyiz. En derin hipnozda bile size “Şimdi kıyafetlerinizi çıkaracaksınız. Taksim Meydanı’nda çıplak bir şekilde dolaşacaksınız” desem, bu saçmalığı algılarsınız. O an gözünüzü açarsınız. Bilinciniz ya da bilinçaltınız benim kontrolüm altında olunmuyor.
O zaman filmlerdeki gibi kişi kabul etmeden ve izin vermeden hipnoz altına da alınamaz değil mi?
Aynen öyle. Hipnozda rıza esastır. Hipnozdaki kişiye kendi sosyal ya da ahlaki değerlerine aykırı telkin verildiğinde, kişi telkini kabul etmez, ısrar edilirse hipnozdan çıkar. Hiç kimse isteği dışında zorla hipnoza sokulamaz. Danışan, hipnoz yapan kişinin telkinlerine açıktır ama bunları muhakeme eder; yargı mekanizması açıktır.
Hipnoterapist danışana istemediği bir şeyi yaptıramaz tamam, ama yanlış yönlendirebilir mi? Hipoterapist cinayete meyli olan bir danışanına birini öldürtebilir mi?
Sizin içinizde birini öldürmeye dair yatkınlık yoksa kimse sizi hipnotik telkinle birini öldürmeye sevk edemez. Fakat kötü niyetli insanlar arzu ederse suça meyilli kişilerden suikastçi yetiştirebilir.
YASAL AMA AKADEMİDE YOK
Hipnoz Türkiye’de yasal mı?
Verdiğimiz mücadele 2015 yılının Ekim ayında bir sonuç buldu. Geleneksel ve alternatif tıp yönergesiyle birlikte hipnoz da tedaviye destek yöntemi olarak kabul edildi.
Türkiye’deki herhangi bir hastanede böyle bir birim var mı?
Hayır. Henüz çok yeni...
Amerika’da var mı?
Çok var! Hatta Amerika’daki sigorta kuruluşları hipnoterapiyi kapsam içine alıyorlar.
Hipnoterapistlerin akademik eğitimi var mı?
Psikoloji bölümlerinde bir saat bile hipnoz dersi yoktur. Yüksek lisans tezimi hipnoz üzerinden vermek istedim ama hiçbir hocaya kabul ettiremedim. En son bir profesör “Hipnoz kelimesini kullanamayız. Ancak gevşeme teknikleri diyebilirsin” dedi. Onlar hipnozu bilim dışı zannettikleri için kendi tezimde hipnozu kullanamadım. Bu önyargının Türkiye’deki üniversitelerde kırılabilmesi için en az iki yıl daha gerekiyor.
O zaman bir hipnoterapistin yetkin olduğunu nasıl anlayacağız?
Hipnoterapistlerin elle tutulur niteliklere sahip olması gerekiyor. Hipnoterapistlerin psikoloji eğitimi almış olmaları önemlidir ve seanslara başlamadan önce mutlaka yüzyüze görüşme yapılmalıdır, görüşmeden sonra karar vermekte fayda var.
Yan etkisi var mı? Hipnozdayken ölen ya da hipnozdan çıkamayan biri var mı?
Dünya tarihinde hipnozdan zarar görmüş tek bir vaka yoktur. Hipnozun en ufak bir yan etkisi görülmedi.
Telekinezi ve hipnozun farkı nedir?
Telekinezi, maddeler üzerinde düşünce gücüyle etki yapmaktır. Telekinezinin gerçekliğine dair hiçbir bilimsel kanıt yoktur. Parapsikoloji başlığı altında değerlendirilen hipnozla ilgisi olmayan bir kavram. Telekinezi ve hipnozun karıştırılmasını arzu etmiyorum.
ANNE KARNINA KADAR GİDİLİYOR
Hipnoz sırasında bilinçaltına bir yolculuk başladığına göre, danışan ne kadar önceyi hatırlayabilir?
Şaşıracaksınız ama teknik olarak regresyon hipnoterapisinde problemlerin sebebini ararken anne karnına kadar gidiyoruz.
Bu kanıtlanılabilir mi?
Regresyon ciddi bir tekniktir. Anne karnına kadar olanlar kanıtlanabiliyor. Estetik cerrah bir danışanım, kilo probleminden dolayı eğitime katılmıştı. Birçok diyetisyene ve zayıflama kampına gitmiş olmasına rağmen kilo veremiyordu. Trans esnasında 14 yaşında gittik, 8 yaşına gittik ve nihayetinde ana rahmine geldi. Sürekli sorular sordum. Konuşurken, annesinin karnında doktorun yanında olduklarını söyledi. “Korkuyorum, çünkü annem korkuyor” dedi.
Doktor annesine, “Yemek yemezsen karnındaki bebek ölür. Kendin için yemezsen bebek için ye, çok zayıfsın” diyor. Doktor iyi niyetle kadını yemek yemesi için korkutuyordu. Kadın yemek yemezse çocuğu ölecekmiş gibi korkuya kapılıyor. Bu korku bebeğe sirayet ediyor. Adamın bütün diyet programlarına rağmen yeme dürtüsünün önüne geçememesinde böyle bir anlam var. Transtan çıktığında hemen annesini aradı. Kadın, bilgileri doğruladı ve oğlunun bunları hatırlamasına çok şaşırdı.
Danışanınızın yeme alışkanlığı değişti mi?
Evet çünkü bilinçaltına yerleşmiş o korku temizlendi. Böyle çok örnek var. Hipnoz, insanların bir türlü güçlerinin yetmediği, pes ettikleri durumlarda devreye girer. Bir uyanış ve kendine geliş sağlar. Hipnoz bir uyutma değil, uyandırma sanatıdır. İnsan, hipnozla birlikte kendi potansiyaline doğru uyanır.
YENİ YÜZYIL GAZETESİ
